ماروین کارلسون در کتاب «تئاتر و اسلام» تعزیه را اوج هنر نمایش می‌داند.
روزنامۀ سازندگی، به قلم بیژن مومیوند
تئاتر همه جا هســت، از حوزۀ ســرگرمی گرفته تا تئاترهای خرد حاشــیه، از تشریفات دولتی تا مناســک صحن دادگاه، از تماشاچیهای میادین ورزشــی تا تئاتر میدان جنگ. در سراسر این فرمها یک پیوســتار تئاتری گســترده شــده که از طریق آن فرهنگ ها خود را بیان کرده و به پرسش می کشند. «تئاترکاوی»مجموعهای متشــکل از کتابهای کوتاهی است که در نشر لگا منتشر میشود. این مجموعه امید دارد نیروی بینارشته ای بیقرار و سرکش تئاتر و اجرا را به دام بیندازد. هر کتاب ارتباط میان تئاتر و برخی جنبه های جهان گسترده تری را بررسی می کند و می پرسد چگونه تئاتر این جهان را توضیح می دهد و چطور آن جهان دربارۀ تئاتر روشــنگری می کند. هر یک توســط یکی از پژوهشگران برجستۀ تئاتر به نگارش درآمده و بیانگر برشی از اندیشۀ انتقادی در آن رشته است.
دیگر بسنده نیست که توجه خود را به معیار و شاخص ادبیات دراماتیک غربی محدود کنیم. هنر نمایش جای خود را در طیف وسیعی از هنر اجرا باز کرده است، به گستره پهناوری از نیروهای آیینی و عصیانی متصل شــده، پای آن به بســیاری از حوزه های فرهنگ بشری کشیده شده و از این طریق به برقراری ارتباط میان همۀ رشته ها کمک کرده است. ماروین کارلسون، پژوهشگر و نویســندۀ برجسته و باسابقۀ آمریکایی در کتاب «تئاتر و اسلام» به عنوان یک آستانه نشــین به رابطۀ تئاتر و اسلام نگاه نکرده بلکه سعی داشته با برشمردن و مطالعۀ آثار پژوهشگران مسلمان، این رابطه را از نزدیک بنگرد. او رابطۀ اسلام با تصویر یا شمایل را به صورتی تاریخمند در نقاط مختلف جغرافیایی و فرهنگی مطالعه کرده و تصویــری فراگیر ولی موجز (متناســب با اقتضای دورۀ کتابهای تئاترکاوی) ارائه میدهد. گزارش او از شــیوۀ برخورد گروه های مختلف اســلامی با تئاتر، پژوهشی انتقادی نیز هست چراکــه در تقابل با نگاه رایج به این مقولــه در غرب که عمدتا مراجعه به کتاب «تاریخ تئاتر جهان» اســکار براکت دســتگیرخواننده می شود، خود را معرفی میکند. با توجه به نقصان موجود در این کتاب مرجع در ارتباط با خاورمیانه و ســنتهای تئاتری منطقه، کارلسون کتاب مفصل بدیلی با تمرکز بر دوران استعمار و پسااســتعمار در جهان عــرب و دنیای اســلام به ویژه مغرب می نویسد: «تئاتر در مراکش، الجزایر و تونس: سنتهای اجرایی در مغــرب». در کتــاب حاضر از پژوهــش او در منطقۀ مغرب اســتفاده شــده، با این تفاوت که رویکرد تطبیقی خود را در این جغرافیای فرهنگی به دیگر کشورها از جمله ایران گسترش داده اســت. او نگاهی ویژه به تعزیه دارد و اوج هنر نمایش در دنیای اسلام را با فاشترین کلام به ایران نسبت می دهد که چطور راه رابرای تأثیرپذیری متقابل میان درام و اسلام باز می کند.
