چند سالی است کتابهای قطور، سبکتر شدهاند. سالها قبل کتابی ۵۰۰ – ۶۰۰ صفحهای شاید یک کیلویی وزن داشت. حالا با همین خیال به سراغ یک کتاب قطور میروید و دستش میگیرید و در کمال تعجب میبینید که چقدر سبک است و با یک دست میتوانید بلندش کنید. نکتهی جالب دیگری که متوجهاش میشوید، رنگ صفحات است که از قضا باعث شده برخی آن را با کاغذ کاهی اشتباه بگیرند. کاغذ بالکی جنس متفاوتی دارد و بیشتر شبیه رنگ چوب است.
از آنجا که کاغذ بالکی هم برای خوانندگان و هم دست اندر کاران صنعت چاپ مزیتهای بسیار دارد، بر آن شدیم تا در مطلبی به معرفی آن بپردازیم. در ادامه با ما همراه باشید:
کاغذ بالکی چیست؟
کاغذ بالکی (Bulky Book Paper) نوعی کاغذ است که در چاپ کتاب استفاده میشود. کاغذِ بالکی نسبت به کاغذ سفید مزیتهای بسیاری دارد و امروزه تعداد بیشتری از ناشرین به استفاده از آن گرایش پیدا کردهاند. معروفترین نوع این کاغذ، از کشور سوئد میآید و به کاغذ سوئدی معروف است.
مهمترین ویژگیهای کاغذ بالکی عبارتند از:
رنگ مناسب برای چشم
این کاغذ در دو رنگ طیبعی کرم و طوسی وجود دارد و برای سفیدشدن آن از مواد شیمیایی استفاده نمیشود. به خاطر رنگ آن، در ایران برخی کاغذ بالک را با کاغذ کاهی اشتباه میگیرند. این رنگ برای مطالعه مناسبتر است و چشم را خسته نمیکند.
بازیافت سادهتر
از آنجا که در تهیۀ این کاغذ از مواد شیمیایی استفاده نمیشود، و بهصورت مکانیکی تولید میشود بهراحتی به چرخۀ طبیعت بازمیگردد و محیط زیست را آلوده نمیکند.
وزن کمتر
کاغذ بالکی از کاغذ معمولی ضخیمتر است اما به دلیل متخلخلبودن، بسیار سبک است و میتوان یک کتاب چند صد صفحهای که با کاغذبالکی تهیه شده است را به راحتی در دست نگاه داشت.
امکانی بهتر برای نتنوشتن
نوشتن در حاشیههای کتابی که با کاغذ بالک چاپ شده است آسانتر است.
رفع مشکل خاص کتابخوانها
کتابهای قطوری که با کاغذ بالک چاپ میشوند علاوه بر این که وزن کمتری دارند این امکان را دارند که بهراحتی به حالت بازشده در هنگام مطالعه بمانند و پیشروی چشم خواننده بسته نشوند. حتی میتوان کتاب را تا جایی که خوانده شد روی میز رها کرد و از بستهشدن کتاب و گمشدن صفحۀ موردنظر باکی نداشت.
سنگینی و سبکی کتاب فقط برای خواننده مهم نیست
اما بیایید به محسنات کاغذِ بالک از منظر دیگرانی به غیر از ناشر و خواننده نگاه کنیم. افراد زیادی در صنعت نشر مشغول به کار هستند که هر روز مجبورند کتابها را در انبار جابه جا کنند یا بهعنوان ویزیتور در پایتخت کتابها را با خود به این کتابفروشی و آن کتابفروشی ببرند. سبکی کاغذ بالک باعث شده مشقت این افراد کمتر شده و کمتر در معرض امراض دیسک کمر یا گردن در اثر حملونقل کتاب قرار بگیرند.
فریادرس کتابهای کمحجم
این کاغذ علاوه بر این که مشکل سنگینی کتابهای قطور را تا حدی برطرف کرده است به داد کتابهای کم حجم هم رسیده است. کتابهای کم حجم اگر با کاغذ معمولی چاپ شوند بسیار نازک میشوند بهطوری که گاهی حتی نمیتوان روی عطف آنها اسم عنوان کتاب و مولف و … را نوشت. مثل جزوه می شوند و در قفسههای کتابفروشیها و کتابخانهها دیده نمیشوند. حال اگر همین کتابها با کاغذ بالک چاپ شوند از حجم و قطری تقریبا یکونیم برابر چاپ با کاغذ معمولی برخوردار میشود. عطف پیدا میکند و باعث دیدهشدن کتاب میشود. به کتاب وزانت میبخشد و بهتر در دست خواننده جای میگیرد.
مدافع کپی رایت
امکان کپیکردن کتاب از روی کاغذِ بالکی بسیار سخت است. به این ترتیب این کاغذ کمک حال صنعت چاپی است که از کپیکردن غیرقانونی کتابها آسیب دیده و دچار خسارت شده است. خلاصه اینکه هم خوانندگان از خواندن کتابی با چاپ دلنشین حظ میبرند و هم بازار کپیهای غیرقانونی بیکیفیت جمع میشود.
معادل فارسی
در ایران واژه سبکبال برای معادل فارسی کاغذ بالک به کار می رود اما هنوز واژهی متداولی نشده است. برخی نیز عنوان «کاغذ سبز» را برای آن مناسب دیدهاند.
منبع: سی بوک/ الناز آذری، هومن حمدان
